Jednym z podstawowych celów działań SAUJ jest promowanie absolwentów Uniwersytetu i kultywowanie pamięci o tych wybitnych absolwentach, którzy już odeszli. Profesor Stanisław Estreicher – Rektor UJ w latach 1919-1921 jest postacią wybitną w historii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jego aresztowanie i śmierć w niemieckim, nazistowskim obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen były wydarzeniami, o których nie wolno nam zapominać. Pamięć o Profesorze Stanisławie Estreicherze jest naszym obowiązkiem. Pozostawiamy przyszłym pokoleniom tablicę pamiątkową na fasadzie domu, w którym mieszkał Profesor Stanisław Estreicher wraz z rodziną.
27 marca 2023 roku, odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej poświęconej profesorowi Stanisławowi Estreicherowi. Tablica ta umieszczona została na fasadzie kamienicy u zbiegu ulic Jana Sobieskiego i Kremerowskiej w Krakowie.
W kamienicy tej przez 30 lat mieszkał prof. Stanisław Estreicher wraz z rodziną, i stąd po raz ostatni wyszedł do Collegium Novum 6 listopada 1939 r. by nigdy już nie wrócić. W pamiętny dzień niemieckiej akcji pacyfikacyjnej zwanej do dziś Sonderaktion Krakau skierowanej przeciwko krakowskiemu środowisku naukowemu, Profesor Stanisław Estreicher był jednym z 184 aresztowanych osób. Zmarł w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen 29 grudnia 1939 roku na skutek wycieńczenia spowodowanego nieludzkimi warunkami.
Uroczystość rozpoczął prof. Piotr Laidler – Prezes Stowarzyszenia Absolwentów Uniwersytetu Jagiellońskiego. Stowarzyszenie bowiem było pomysłodawcą i koordynatorem prac związanych z wykonaniem i umieszczeniem tablicy. Prof. Piotr Laidler przywitał wszystkich licznie zgromadzonych a szczególnie młodzież - laureatów konkursów poświęconych rodzinie Estreicherów wraz z ich nauczycielami. Prof. Piotr Laidler podkreślił, że kultywowanie pamięci o wybitnych i zasłużonych dla Uniwersytetu Jagiellońskiego absolwentach to jedno z podstawowych zadań, jakie SAUJ spełnia.
Następnie głos zabrał prof. Zdzisław Gajda – członek SAUJ i pomysłodawca tablicy. We wzruszających słowach przypomniał dzień aresztowania profesora Estreichera. Prof. Zdzisław Gajda jest jedynym świadkiem tamtych wydarzeń – jako 8 letni uczeń był 6 listopada 1939 roku w Collegium Novum u swojego szkolnego kolegi, którego ojciec, jako pracownik UJ zajmował w tam mieszkanie służbowe. Prof. Zdzisław Gajda w imieniu własnym i całej społeczności akademickiej złożył przyrzeczenie, że nigdy o ofiarach Sonderaktion Krakau nie zapomnimy i nie zapomną następne pokolenia. Przypomniał bowiem słowa Stanisława Estreichera wypowiedziane do uwięzionych towarzyszy: „Koledzy, nie pozwólcie zmarnować naszych śmierci”.
Prof. Piotr Lajdler następnie przekazał głos prorektorowi Uniwersytetu Jagiellońskiego prof. Jarosławowi Górniakowi, który zwrócił szczególną uwagę na szkody, które w wyniku zbrodniczej hitlerowskiej akcji poniósł Uniwersytet Jagielloński, Kraków i cała Polska. Tablica ta, jak stwierdził, na zawsze przypominać będzie o wszystkich ofiarach tamtych lat a w szczególności o Rektorze UJ, prof. Stanisławie Estreicherze.
Wiceprezydent Miasta Krakowa Jerzy Muzyk zabierając głos powiedział o szczególnych związkach Krakowa z Uniwersytetem Jagiellońskim. Podkreślił jak bardzo istotne jest zachowanie pamięci o ważnych i zasłużonych obywatelach naszego miasta.
Prawnuk prof. Stanisława Estreichera, prof. Wojciech Słomczyński wspominał profesora jak człowieka, którego znał i szanował cały Kraków, w domu którego gościli nie tylko profesorowe Uj ale najznamienitsi krakowianie. Profesor jako prawnik specjalizujący się w badaniach prawa niemieckiego – był wieloletnim kierownikiem Katedry Prawa Niemieckiego UJ - nie miał złudzeń co do przyszłych działań Niemców w czasie lat okupacji. Jak stwierdził prof. Stanisław Słomczyński, jego pradziadek przewidywał, że Niemcy będą prowadzić działania przeciw ludności cywilnej, co też się i stało.
Kwiaty pod tablicą złożyli: reprezentujący JM Rektora UJ prof. Jacka Popiela prorektor UJ ds. rozwoju prof. Jarosław Górniak wraz z prorektorem UJ ds. dydaktyki prof. Armenem Edigarianem oraz wiceprezydent miasta Krakowa Jerzy Muzyk.
Tablica, która została umieszczona bezpośrednio pod oknem mieszkania prof. Stanisława Estreichera, wykonana została po mistrzowsku, wg niezwykle gustownego projektu Pani Małgorzaty Kot w pracowni Pana Janusza Chwajoła.
Fundatorem tablicy jest Fundacja Centrum Leczenia Szpiczaka. Prezes tej Fundacji prof. dr hab. n. med. Artur Jurczyszyn zaszczycił uroczystość swoją obecnością.
Dodać trzeba, że choć Stowarzyszenie Absolwentów Uniwersytetu Jagiellońskiego było realizatorem zadań związanych z umieszczeniem tablicy, to największy bezsprzecznie wkład wniosła Pani dr Elżbieta Wenda, która poświęciła wiele energii i czasu na przygotowanie wszelkich niezbędnych dokumentów, podpisanie i dopilnowanie realizacji umów związanych z zaprojektowaniem, wykonaniem i umieszczeniem tablicy. Cała społeczność akademicka i miasto Kraków czuje wielką wdzięczność dla Pani dr Elżbiety Wendy.
Po zakończeniu uroczystości chętni udali się do siedziby SAUJ w Collegium Novum na skromny poczęstunek.
